Η συμβαση της Χαλεπας ειναι το αποτελεσμα της μεγαλης Κρητικης επαναστασης του 1878. Ειναι μια σειρα προνομιων απο το σουλτανο Αμπτουλ Χαμιντ Β' προς τους Κρητικους.
Με την εκρηξη του Ρωσσοτουρκικου πολεμου του 1877 οι Κρητες οργανωσαν 24/μελη επιτροπη απο ολο το νησι για οργανωση επαναστατικου κινηματος. Στην Αθηνα ιδρυθικε το Κρητικον Κεντρον με προτοβουλια του φιλοπατριδη Μαρκου Ρενιερη οπου βοηθησε σημαντικα στελνωντας εφοδια και οπλα στο σκλαβωμενο νησι.
Η διαφαινομενη ηττα της Τουρκιας εφερε στο προσκηνιο την μικρη Ελλαδα ωστε να ταχτει ανοιχτα υπερ της νεας επαναστασης κατι τι οποιο δεν ειχε συμβει σε αλλες επαναστασεις των Κρητων. Ο υπουργος εξωτερικων τοτε Χαριλαος Τρικουπης σε συνεδριαση στην βουλη την 27 Δεκεμβριου δηλωσε οτι η Ελλαδα θα βοηθησει εμπρακτως την Κρητικη επανασταση.
Συντομα κατεβηκαν στην Κρητη εξοριστοι οπλαρχηγοι οπως ο Χατζη Μιχαλης Γιανναρης, ο Γ. Κορκιδης, Κ. Κριαρης, Α. Σκαλιδης, Π. Πιεριδης και αλλοι.
Τον Ιανουαριο του 1878 συγκροτηθηκε στο Φρε συνελευση μεταξυ οπλαρχηγων απο ολες τις επαρχιες οπου πρωτοστατησε ο Μιχαλης Κορακας σαν εμπειροτατος αλλα και σαν αρχηγος των ανατολικων επαρχιων.
Καθως η Τουρκια δεν μπορουσε να αποστασει στρατο απο τα μετωπα με την Ρωσια προτιμησε -συμφωνα με υποδειξεις της Αγγλιας- τον συμβιβασμο με τους επαναστατες. Ο Κωστης Αδοσιδης και ο Σελιμ Εφεντης ανελαβαν το δυσκολο εργο των διαπραγματευσεων απο την πλευρα της Τουρκιας. Η επαναστατικη συνελευση ανεθεσε την αντιπροσωπια στον Ιωαννη Τσουδερο να συνταξει την απαντηση των Κρητικων θεσεων μπροστα στις υποσχεσεις του σουλτανου η οποια ηταν σαφης:
1, να κυρηχτει η Κρητη ανεξαρτητη ηγεμονια
2. Διοικητης να ειναι χριστιανος και να εκλεγεται με τη συγκαταθεση των μεγαλων δυναμεων
Ο Αδοσιδης ζητησε 10ημερη προθεσμια ωσπου να μεταφερει στο σουλτανο Αμπτουλ Χαμιντ τις Κρητικες προτασεις, περιοδος που περασε χωρις απαντηση.
Ξεκινησε λοιπον η επανασταση απο τις δυτικες επαρχιες και επεκταθηκε πολυ γρηγορα σε ολοκληρο το νησι. Οι Τουρκοι αφησαν την υπαιθρο ακομη μια φορα και κλειστικαν μεσα στα καστρα τα οποια ελεγχονταν φυσικα απο τους Τουρκους.
Η καταρευση ομως της Τουρκιας στο Ρωσικο μετωπο επιταχυνε τα πραγματα. Οι μεγαλες δυναμεις στην Κρητη επεβαλαν ανακωχη και επεισαν τους επαναστατες οτι στο συμβουλιο του Βερολινου θα συζητωνταν το Κρητικο ζητημα. Οι Κρητες απεστειλαν ως δυο αντιπροσωπους τον Ι. Σφακιανακη και τον Κ. Βολουδακη, ομως η Ελληνικη κυβερνηση ματαιωσε την αποστολη τους στο Βερολινο φοβουμενη ισως τη λυση της αυτονομης ηγεμονιας.
Στο Βερολινο ουσιαστικα οι μεγαλες δυναμεις απλως αρκεστηκαν στην υποσχεση του Σουλτανου για εφαρμογη του οργανικου νομου οπου ειχε διαταχθει 10 χρονια πριν. Οι Κρητες συνεχισαν την ενοπλη εξεγερση.
Η Τουρκια ικανοποιημενη οπου η Κρητη δεν ενσωματωθηκε στην Ελλαδα εστειλε στο νησι δυο διαπραγματευτες, τον Σελιμ εφεντη και τον Αχμετ Μπουχταρ πασα, ενω ο διοικητης Κ. Αδοσιδης επειθε τη συνελευση των επαναστατων να υποδειξει αντιπροσωπους για συνομιλιες.
Τον Οκτωμβριο του 1878 υπογραφηκε μετα απο πολλες συζητησεις η λεγομενη συμβαση της χαλεπας (ομονυμο προαστιο των Χανιων) οπου επικυρωθηκε αμεσως με σουλτανικο φιρμανι.
1. Ο γενικος διοικητης της Κρητης θα μπορει στο εξης να ειναι χριστιανος
2. Ο γενικος διοικητης θα πρεπει να εχει συμβουλο απο το αντιθετο θρησκευμα. Μουσουλμανο αν ειναι χριστιανος ο διοικητης και το αντιθετο.
3. Η γενικη των κρητων συνελευση εχει 80 μελη εκ των οποιων 49 χριστιανοι και 31 μουσουλμανοι αναλογικα με τον πληθυσμο του νησιου.
4. Ιδρυεται η Κρητικη χωροφυλακη.
5. Επισημη γλωσσα του νησιου οριζεται η Ελληνικη. Μοναχα τα επισημα πρακτικα συντασωνται και στις δυο γλωσσες.
6. Χορηγειται γενικη αμνηστια.
Φυσικα προκειται για μια μεγαλη Κρητικη επιτυχια και διπλωματικα πλεον αφου η συμβαση αυτη καθιστουσετο νησι ημιανεξαρτητο!
Πρωτος διοικητης της Κρητης ηταν ο Αλεξανδρος Καραθεοδωρης οπου μοναχα λιγους μηνες διοικησε και τον διαδεχτηκε ο Ιωαννης Φωτιαδης εως το 1885.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου