Η επανασταση του 1770 με αρχηγο τον Δασκαλογιαννη (κατα κοσμον Ιωαννης Βλαχος) ηταν ουσιαστικα ενα μερος του Ρωσοτουρκικου πολεμου του 1768 που κρατησε ως το 1774.
Ακομη και σημερα δεν γνωριζουμε με βεβαιοτητα ποιος ηταν ο σκοπος της παρακινησης της Ρωσιας στον υποδουλο Ελληνικο πληθυσμο για ξεσηκωμο το 1770, στην πρωτη μαλιστα οργανωμενη προσπαθεια για επανασταση. Καποιοι υποστηριζουν οτι οι Ρωσοι ηθελαν αντιπερισπασμο τη στιγμη που οι ιδιοι διεξηγαγαν πολεμο ενω αλλοι υποστηριζουν οτι η αυτοκρατειρα Αικατερινη Β' ειχε σχεδιο για εκδιωξη του Τουρκικου στοιχειου απο τον Ευρωπαικο χωρο και δημιουργια νεου κρατους και αναβιωση της Βυζαντινης αυτοκρατοριας.
Ρωσσοι αποστολοι της μεγαλης ιδεας διετρεχων τον Ελληνικο χωρο και υποσχονταν βοηθεια απο την ισχυρη Ρωσια και παρακινουσαν τους ντοπιους για εξεγερση. Εκ Κρητης εμυηθη ο Δασκαλογιαννης εις την πανελληνια ιδεα ανδρας απο μεγαλη οικογενεια, αρκετα πλουσιος και ιδιεταιρα μορφωμενος και απο εκει πηρε το ονομα που τον συνανταμε σημερα.
Αφου συνενοηθηκε με τον Βεη της Μανης Μαυρομιχαλη και με τον ισχυρο προεστο της Καλαματας Παναγιωτη Μπενακη προμηθευτηκε ικανη ποσοτητα πολεμοφοδιων και οπλισμου με χρηματα απο την προσωπικη του περιουσια τα οποια μετεφερε με τα πλοια του και ενθουσιασμενος με τις υποσχεσεις για βοηθεια των Αποστολου Παπαζογλου και Θεοδωρου Ορλοφ κυρηξε στα Σφακια την προσεχη απελευθερωση του γενους και καλεσε το το λαο σε επανασταση.
Στην Πελοπονησσο υπηρξαν αρκετοι δισταγμοι και καχυποψια προς τη Ρωσια, ενω στα Σφακια υπηρξε αρκετος ενθουσιασμος απο τις ενθουσιωδεις επαγγελιες του Δασκαλογιαννη. Ο μοναδικος που αντισταθηκε σθεναρα και με σοβαρα επιχειρηματα ηταν ο πρωτοπαπας Σφακιων -δεν διασωζεται το ονομα του- ο οποιος βλεπωντας με ψυχραιμια την κατασταση προβλεψε μεγαλα δυστυχηματα για ολη την Κρητη! Εν τελει η γνωμη του πρωτομαρτυρα Δασκαλογιαννη υπερισχυσε και ξενινησαν οι πυρετωδεις προετοιμασιες για την μεγαλη ημερα η οποια οριστηκε την 25 Μαρτιου 1770 μερα που επελεξαν για εθνικη επανασταση οι μεγαλοι ανδρες του 1821.
Ο Δασκαλογιαννης προσπαθησε να επικοινωνησει και με αλλους προκριτους απο αλλες επαρχιες του νησιου, αλλα ηταν αδυνατο να λαβουν μερος στην εξεγερση καθως ηταν η εποχη του ακρατου γενιτσαρισμου και υπηρχε τρομοκρατια, χωρια την ελειψη οπλων. Υποσχεθηκαν ομως αν ελθει Ρωσικος στολος και φερει οπλα να ξεσηκωθουν στο πλευρο των Σφακιανων.
Ο Δασκαλογιαννης υψωσε τη σημαια της επαναστασης μοναχα με τος Σφακιανους στο πλευρο του την 25 Μαρτιου 1770 και λιγες ημερες αργοτερα της Αναστασεως του Κυριου κατεβηκε στα χωρια Κραπη, Κυδωνια και Αγιο Βασιλειο και σκοτωσε ολους τους αντισταθεντες Τουρκους, κανοντας πλιατσικο στα υπαρχοντα τους και καταστρεφοντας την περιουσια τους.
Περιμενωντας ματαια το Ρωσικο στολο για αποκλεισμο των Χανιων και αποβαση των Ρωσσων σε προκαθορισμενα σημεια συμφωνα με το σχεδιο και οσο εκεινοι δεν φαινινταν γεμιζε ανησυχια τους επαναστατες και ενθαρυνε τους Τουρκους.
Οι Τουρκοι αντεπιτεθηκαν στον Καλλικρατη και αναγκασαν τους Σφακιανουν σε υποχωρηση προς ορεινες τοποθεσιες, ενω οι ταυτοχρονα οι επιτιθεμενοι λεηλατουσαν τα παντα και αιχμαλωτιζοντας γυναικοπαιδα προχωρουσαν σταθερα. Σε καποια πεισματωδη μαχη αιχμαλωτιστηκε ο αδελφος του Δασκαλογιαννη Νικολαος.
Οι σφακιανοι επαναστατες ηταν αρκετα λιγοτεροι σε αριθμο και υπερφαλαγγιζομενοι απο τους Τουρκους οι οποιοι ηταν δεκαπλασιοι μαχονταν απεγνωσμενα... Οι Τουρκοι κατελαβαν την Ανωπολη και ο Δασκαλογιαννης αποσυρθηκε στην θεση Κρουσια λιγο υψηλοτερα της Ανωπολης. Η επανασταση ηταν ολεθρια καταστροφικη. Παντου χαλασμος, ολα ειχαν πυρποληθει εκ των προελαυνωντων Τουρκων, καταρες κατα του Δασκαλογιαννη απο γυναικες που οι ανδρες τους ειχαν φονευτει και οι κορες τους αιχμαλωτιστει. Αλλα και οι δυο θυγατερες του Δασκαλογιαννη Μαρια και Ανθουσα ειχαν αιχμαλωτιστει και η συζηγος του, Σγουρομαλλινη ειχε τραυματιστει σοβαρα.
Ο πασας του Ηρακλειου μηνυσε στο Δασκαλογιαννη να παραδωθει για να μην καταστρεψει ολοσχερως τα Σφακια. Αναγκασε μαλιστα τον αιχμαλωτο αδελφο του Νικολαο να του γραψει ο ιδιος επιστολη που τον παροτρυνε να ερθει ν παραδοθει. Ο αδερφος του ομως κατω απο την υπογραφη σημειωσε τρια Μ οπου αυτο ηταν συνθηματικο να πραξει το ακρως αντιθετο απο οτι του εγραφε.
Εν τελει ο Δασκαλογιαννης παραδοθηκε μαζι με αρκετους οπλαρχηγους -μεταξυ αυτων και ο πρωτοπαπας- ο οποιος αν και δεν συμφωνουσε στην επανασταση συμετειχε στην κατα πλειοψηφια αποφαση και ο ιδιος παραδοθηκε στον Πασα. Απαντες κλειστηκαν στις φυλακες του μεγαλου καστρου και ο Δασκαλογιαννης απαγχονιστηκε την 17 Ιουνιου 1771 σε κεντρικη πλατεια του Ηρακλειου ημερα Παρασκευη (αργια των μουσουλμανων) με τροπο μαρτυρικο οπως αναφερεται απο πολλες πηγες.
Σημερα τιμαται απο ολη την Κρητη σαν πρωτομαρτυρας και πολλες πλατειες, δρομοι και αγαλματα εχουν στηθει γι'αυτον τον μεγαλο ανδρα της πατριδος.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου